Z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami powstaje ustawowa wspólność majątkowa.
Z różnych przyczyn małżonkowie mogą jednak podjąć decyzję o ustanowieniu rozdzielności majątkowej.
Jest to możliwe na dwa sposoby:
• w drodze intercyzy,
• w postępowaniu sądowym.
Intercyza to umowa małżeńska, na mocy której małżonkowie mogą wyłączyć, rozszerzyć lub ograniczyć majątkową wspólność ustawową (która powstaje z mocy prawa w chwili zawierania związku małżeńskiego). Może ona zostać ustanowiona zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i w trakcie jego trwania. Osobami uprawnionymi do zawarcia intercyzy są małżonkowie bądź przyszli małżonkowie, którzy posiadają pełną zdolność do czynności prawnych i nie są ubezwłasnowolnieni. Aby ją zawszeć, konieczna jest zgoda obu małżonków. Do jej zawarcia wymagana jest forma aktu notarialnego.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd konieczne jest natomiast, gdy jeden z małżonków nie zgadza się na nią dobrowolnie. Wtedy zawarcie intercyzy przed notariuszem jest niemożliwe.
Z jakich powodów można żądać przymusowego ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd?
Są to przede wszystkim tego rodzaju sytuacje, które zagrażają interesowi któregokolwiek z małżonków lub gdy dalsze utrzymanie wspólności majątkowej między małżonkami nie służy dobru obojga małżonków lub jednego z nich, a nawet prowadzi do sytuacji sprzecznej z zasadami prawa rodzinnego.
Do tego rodzaju sytuacji zalicza się m.in. sytuacje:
– gdy jeden z małżonków trwoni majątek wspólny, np. wskutek alkoholizmu, hazardu itp.,
– gdy jeden z małżonków zaciąga wysokie zobowiązania, przede wszystkim długi, kredyty, pożyczki,
– gdy zachodzą inne tzw. „ważne powody”.
Co znaczą „ważne powody”?
Zgodnie z art. 52 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Kodeks nie zawiera jednak dokładnej definicji „ważnych powodów”. W tym zakresie należy więc odwołać się do orzecznictwa sądów. Jako przykłady podaje się, m.in.: faktyczną separację małżonków, która uniemożliwia im zarząd majątkiem wspólnym, skłonności do hazardu, alkoholizm, narkomania, zaciąganie długów.
Jak ustanowić rozdzielność majątkową przed sądem (bez rozwodu)?
Postępowanie w sprawie o ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej wszczynane jest na skutek pozwu wniesionego przez jednego z małżonków, powołując się na zaistnienie ważnych powodów.
Nie oznacza to jednak, że drugi z małżonków nie może wyrazić zgody później – w toku postępowania sądowego. Wówczas miejsce ma tzw. uznanie powództwa, a postępowanie przed sądem zostaje zakończone zgodnie z żądaniem zawartym w pozwie.
W przypadku braku zgody małżonka na ustanowienie rozdzielności majątkowej, sąd przeprowadzi postępowanie dowodowe, mające na celu ustalenie, czy rzeczywiście nastąpiły ku temu ważne powody.
Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną
W wyjątkowych wypadkach, na żądanie jednego małżonka bądź obojga małżonków, sąd może orzec rozdzielność majątkową z datą wsteczną. Oznacza to, że w określonej sytuacji uzasadnione jest ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data powództwa (np. w sytuacji, gdy jeden z małżonków przez kilka lat zaciągał liczne długi i zobowiązania, zaś drugi z małżonków dowiedział się o tym dopiero po jakimś czasie). Z żądaniem ustanowienia rozdzielności z datą wsteczną może wystąpić każdy z małżonków, a w treści żądania może wskazać konkretną datę, od której żąda ustanowienia rozdzielności.
W toku postępowania sąd bada jednak, czy wydaniem takiego orzeczenia nie zostaliby pokrzywdzeni ewentualni wierzyciele małżonków. W tym celu ustala on, czy ważne powody uzasadniające ustanowienie przymusowej rozdzielności rzeczywiście istnieją i czy pozew nie został wniesiony tylko po to, by uniknąć egzekucji długów.
Opłata od pozwu o ustanowienie przymusowej rozdzielności majątkowej przez sąd wynosi 200 zł.
Jeżeli potrzebujesz pomocy w ustanowieniu rozdzielności majątkowej, zachęcamy do kontaktu z naszą Kancelarią (zakładka KONTAKT).
